Badanie kału na pasożyty i do książeczki sanepidowskiej

Badanie kału polega na ocenie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej próbek pobranych z masy kałowej. Rodzaj wykonywanych badań zależy od podejrzewanego schorzenia. Z pobranego kału sporządzane są preparaty, które następnie ocenia się pod mikroskopem świetlnym, szukając pasożytów lub ich jaj oraz niestrawionych resztek pokarmowych. Dodatkowo w kale określa się ilość tłuszczu, a także analizuje aktywność niektórych enzymów trawiennych. W próbce dostarczonej do laboratorium można również określić obecność krwi za pomocą, tzw. badania kału na krew utajoną.

Jak przygotować się do badania kału?

1. Zaleca się wykonanie badania podczas normalnej diety – nie w okresie głodzenia ani obfitych posiłków

Należy zachować standardową, codzienną dietę, nie głodzić się ani nie objadać.

2. Badanie kału a leki

Badanie kału na pasożyty najlepiej przeprowadzić przed leczeniem antybiotykami lub 2 tygodnie po jego zakończeniu. Przyjmując inne leki, przed wykonaniem badania kału, należy skonsultować się z lekarzem, czy nie wpłyną one na wyniki badania.

3. Badanie kału do książeczki sanepidowskiej (badanie kału w kierunku nosicielstwa Salmonella i Shigella) wymaga pobrania 3 próbek w ciągu 3 kolejnych dni

Można przeprowadzić je na dwa sposoby:

• metoda I - na bieżąco pobierać i dostarczać do laboratorium codziennie przez 3 kolejne dni próbki kału wielkości ziarnka grochu. W tej metodzie wykorzystuje się pojemnik standardowy lub pojemnik na kał z podłożem transportowym,
• metoda II - wykonać 3 próbki przez 3 kolejne dni, przechowując je w lodówce nie dłużej niż 72 godziny, a następnie dostarczyć je do laboratorium. W tej metodzie używa się wymazówki z podłożem transportowym. Ilość pobieranego kału do wymazówki powinna być wielkości ziarna ryżu. Ostatni pobrany materiał musi być dostarczony tego samego dnia do punktu, by nie przekroczyć 72 godzin od pierwszego pobrania.

4. Przed badaniem należy zaopatrzyć się w jednorazowy pojemnik na kał lub wymazówki na podłożu żelowym dostępne w aptece

Przed pobraniem próbki należy zakupić odpowiedni, jednorazowy pojemnik do badania kału, który można zakupić w aptece. Należy również przygotować umyte, wyparzone i suche naczynie, do którego zostanie oddany kał, np. basen, nocnik.

W przypadku pobrania kału do książeczki sanepidowskiej (na nosicielstwo Salmonella i Shigella), należy zaopatrzyć się w:

• 3 standardowe pojemniki na kał lub 3 pojemniki na kał z podłożem transportowym - metoda I,
• 3 wymazówki na podłożu żelowym - metoda II.

5. Nie należy pobierać kału do badania z muszli klozetowej

Stolec należy oddać na czysty papier toaletowy lub do czystego, uprzednio wyparzonego wrzątkiem i wysuszonego naczynia (np. basen, nocnik). Nie powinno się oddawać kału do muszli klozetowej, a następnie stamtąd przygotowywać próbki, ponieważ woda z detergentami i mocz mogą spowodować zniszczenie obecnych w kale pasożytów, a tym samym zafałszować wynik badania.

6. Materiał do badania należy pobrać z różnych miejsc tej samej porcji kału

Próbka powinna być pobrana z kilku różnych miejsc oddanego stolca za pomocą załączonej łopatki. Jest to bardzo ważne ze względu na wiarygodność badania. Podczas badania tylko jednego fragmentu kału może się zdarzyć, że w nim nie będą niestrawione resztki pokarmowe czy pasożyty lub ich jaja. Taka sytuacja doprowadziłaby do uzyskania fałszywie ujemnego wyniku i opóźnienia leczenia.

7. Ile kału do badania umieścić w pojemniku?

• Jeśli wykonuje się badanie na wirusy, grzyby i bakterie, próbka powinna mieć wielkość orzecha laskowego,
• W przypadku badań na pasożyty, zalecana objętość próbki, to taka wielkości orzecha włoskiego,
• Jeżeli kał jest płynny, wielkość próbki powinna wynosić 2-3 ml.
• Jeśli w stolcu są widoczne pasożyty, fragmenty ich ciał lub jaja, należy je pobrać i umieścić w osobnym pojemniku z niewielką ilością wody.

8. Próbkę należy opisać oraz dobrze zabezpieczyć na czas transportu

Opakowanie opisujemy imieniem i nazwiskiem oraz datą i godziną pobrania kału. Próbkę należy szczelnie zamknąć. Zaleca się również dodatkowe zabezpieczenie pojemnika, poprzez umieszczenie go w przezroczystej, foliowej torebce strunowej.

9. Materiał do badań trzeba jak najszybciej dostarczyć do laboratorium / Punktu Pobrań

Zalecane jest przekazanie próbki do laboratorium w możliwie najkrótszym czasie od momentu pobrania. Jeśli jednak nie można jej dostarczyć w ciągu 2 godzin od pobrania, konieczne jest umieszczenie pojemnika z próbka w chłodnym miejscu (zwykle jest to lodówka). W takich warunkach nie można jej trzymać dłużej niż 2 doby.

10. Koszt i dostępność badań kału

• Badanie ogólne kału (stopień strawienia) można wykonać niemalże w każdym laboratorium medycznym. Zapłacimy za nie od 10 do 30 złotych.
• Badanie kału w kierunku pasożytów to koszt już od 10 złotych i wykonamy je również w niemal każdym punkcie pobrań.
• Natomiast badanie kału do książeczki sanepidowskiej (badanie na nosicielstwo pałeczek Salmonella i Shigella) kosztuje od 75 do 100 złotych, łącznie za 3 próbki. Można je wykonać wyłącznie w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.
• Jeśli celem badania kału nie jest wyrobienie pozwolenia do pracy wymagającej kontaktu z żywnością, badanie na posiew można wykonać także w większości laboratoriów medycznych, a jego koszt może wynosić 30-100 złotych.
• W kale można oznaczyć również rota- i adenowirusy (30-50 zł), Lamblie (około 30 zł), Clostridium difficile (60-150 zł), Helicobacter pylori (około 30 zł), węgorka jelitowego (około 10 zł), pierwotniaki (około 10 zł), kalprotektynę (100-180 zł), laktoferynę (około 200 zł), elastazę trzustkową (około 180zł), typ nowotworowy M2 kinazy pirogronianowej - M2-PK (około 300 zł), a także krew utajoną (około 20 zł).
• Natomiast za KyberKompakt, czyli kompleksowe badanie mikroflory jelit z ilościową i jakościową diagnostyką bakterii wskaźnikowych oraz grzybów (w tym Candida) występujących w jelicie, zapłacimy od 400 do 600 zł i wykonamy je tylko w wybranych laboratoriach medycznych.