Refluks żołądkowo-przełykowy – jak radzić sobie ze zgagą?

Przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego

Choroba refluksowa przełyku jest jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Dotyka ok. 40% populacji krajów rozwiniętych. Najczęściej chorują osoby między 30 a 60 rokiem życia, częstość zachorowań wzrasta z wiekiem. Przyczyną refluksu są zaburzenia funkcji dolnego zwieracza przełyku (LES – lower esophageal sphincter). Prawidłowo funkcjonujący LES rozluźnia się umożliwiając przemieszczenie się treści pokarmowej z przełyku do żołądka, a następnie kurczy zapobiegając cofaniu się zawartości żołądka. Etiologia jest wieloczynnikowa, na wystąpienie GERD wpływ mają m.in.:

• Otyłość
• Cukrzyca
• Polineuropatia alkoholowa
• Ciąża *Antykoncepcja hormonalna
• Leki (azotany, blokery kanału wapniowego, metyloksantyny, β2-mimetyki, leki antycholinergiczne)
• Przepuklina rozworu przełykowego

Objawy

Do najczęstszych objawów należy zgaga i puste odbijania. Dolegliwości te nasilają się po posiłku, w pozycji leżącej na wznak, przy pochylaniu się i podczas parcia.

Mogą również wystąpić inne symptomy, takie jak:

• chrypka (szczególnie w godzinach porannych),
• suchy kaszel,
• świszczący oddech,
• ból w klatce piersiowej.

Do objawów alarmowych, wymagającej szybkiej diagnostyki zaliczamy:

• zaburzenia połykania,
• ból w trakcie połykania,
• utrata masy ciała,
• krwawienie z przewodu pokarmowego.

Rozpoznanie

Zauważenie u siebie wymienionych wyżej dolegliwości wymaga konsultacji lekarskiej. Diagnozę stawia się na podstawie zebranego wywiadu i badania fizykalnego. Niekiedy konieczne jest wykonanie specjalistycznego badania – gastroskopii. Podczas tego badania lekarz ocenia wygląd błony śluzowej przełyku, żołądka oraz dwunastnicy, pobiera także wycinki do badania histopatologicznego. Ważną metodą diagnostycznąjest również 24-godzinne monitorowanie pH przełyku z równoczesnym pomiarem impedancji przełykowej. Polega ono na wprowadzeniu do przełyku przez nos specjalnej cienkiej sondy. Na jednym jej końcu znajduje się elektroda mierząca stężenie jonów wodorowych (pH), na drugim zaś połączona jest ze specjalnym urządzeniem – rejestratorem (zazwyczaj noszonym na ramieniu). Pacjent proszony jest o normalne wykonywanie codziennych czynności oraz o spisywanie godziny i rodzaju spożywanych posiłków. Po 24 godzinach dane przetwarzane są przez program komputerowy i analizowane przez lekarza. Niegdyś wykonywano również RTG z kontrastem, obecnie uznaje się, że badanie to ma ograniczoną przydatność.

Zapobieganie

Modyfikacja kilku nawyków może wpłynąć na zmniejszenie a nawet całkowite udostępnienie dolegliwości. Należy zwrócić uwagę na:

• Spożywanie posiłków nie później niż 2-3h przed snem
• Wyższe ustawienie wezgłowia łóżka
• Zaprzestanie palenia papierosów
• Ograniczenie spożycia tłustych posiłków, alkoholu i kawy
• W przypadku chorych otyłych – zmniejszenie masy ciała
• Unikanie leków wpływających na funkcjonowanie LES (azotany, blokery kanału wapniowego, metyloksantyny, β2-mimetyki, leki antycholinergiczne)

Leczenie farmakologiczne

W przypadku sporadycznie występującej zgagi działania te mogą okazać się wystarczające. Jeśli jednak pomimo ich wdrożenia objawy nie ustępują lekarz może zadecydować o włączeniu terapii farmakologicznej. Najczęściej stosowanymi lekami są inhibitory pompy protonowej (IPP) przyjmowane raz dziennie, na czczo.

Powikłania

Przełyk Baretta – oznacza zastąpienie błony śluzowej przełyku tkankami występującymi w żołądku. Zwykle bezobjawowy, możliwy do zdiagnozowania podczas gastroskopii. Jest to stan przednowotworowy, predysponujący do rozwoju raka przełyku. Postępowanie polega na regularnej kontroli endoskopowej, w bardziej zaawansowanych przypadkach wykonuje się resekcję błony śluzowej przełyku lub jej niszczenie.

Zwężenie przełyku – występuje na skutek bliznowacenia w zaawansowanej chorobie refluksowej. Objawia się zaburzeniami połykania. Leczenie polega na endoskopowym poszerzaniu przełyku.

Krwawienie z przewodu pokarmowego – charakteryzuje się występowaniem smolistych stolców i fusowatych wymiotów, może doprowadzić do niedokrwistości. Stosuje się leczenie endoskopowe.

Rak przełyku – refluks żołądkowo-przełykowy jest głównym czynnikiem ryzyka gruczolakoraka przełyku. Objawia się trudnościami z połykaniem pokarmów, bólem podczas jedzenia, dolegliwości te występują, gdy choroba jest już zaawansowana. Leczenie polega na wycięciu przełyku. Jeżeli występują przerzuty odległe stosuje się chemioterapię i/lub radioterapię.