Lekarz rodzinny - czego możesz od niego oczekiwać?

Wybór lekarza pierwszego kontaktu

Celem realizacji świadczeń wchodzących w skład podstawowej opieki zdrowotnej pacjent ma możliwość wyboru placówki oraz pracowników służby zdrowia (lekarza, pielęgniarki i położnej). Podejmując decyzję chorzy kierują się głównie lokalizacją, dostępem do lekarzy specjalistów oraz badań. Wyboru dokonuje się na podstawie deklaracji. Formularze te są dostępne w przychodniach POZ oraz na stronie NFZ. Pacjent może bezpłatnie zmienić lekarza pierwszego kontaktu do 2 razy w roku. Każda kolejna zmiana wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty w wysokości 80zł. Dodatkowo warto pamiętać, że jeśli tymczasowo znajdujemy się poza miejscem zamieszkania (jesteśmy na urlopie lub w delegacji) mamy możliwość nieodpłatnego uzyskania pomocy placówce innej niż ta wybrana w deklaracji.

POZ, NiŚOZ czy SOR

Placówki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) udzielają świadczeń zdrowotnych od 8 do 18 od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Po godzinach pracy POZ usługi medyczne zapewniane są w formie nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (NiŚOZ). Świadczenia w ramach tych placówek ubezpieczonym pacjentom udzielane są bezpłatnie i bez skierowania. Bezpośrednim ratowaniem życia i zdrowia zajmują się Szpitalne Oddziały Ratunkowe (SOR). Do której placówki powinniśmy udać się z naszym problemem?

POZ - przedłanie recept, uzyskanie zaświadczeń/skierowań, kontrola i leczenie chorób przewlekłych, leczenie przypadłości, których objawy pojawiły się w godzinach pracy POZ lub ich nasilenie pozwala nam poczekać do kolejnego dnia, szczepienia, bilans zdrowia dziecka. NiŚOZ - nagłe sytuacje, znaczne zaostrzenia objawów np.: wysoka gorączka, silny ból kręgosłupa, biegunka z cechami odwodnienia.

Warto pamiętać, że w przychodniach NiŚOZ pomoc udzielana jest w ograniczonym zakresie. Jeśli mamy taką możliwość lepiej jest udać się do naszego lekarza rodzinnego.

SOR - jedynie sytuacje zagrożenia zdrowia lub życia, takie jak:

• utrata przytomności, zaburzenia świadomości,
• drgawki,
• nagły, ostry ból w klatce piersiowej,
• zaburzenia rytmu serca,
• nasilona duszność,
• nagły ostry ból brzucha,
• uporczywe wymioty,
• gwałtownie postępujący poród,
• ostre i nasilone reakcje uczuleniowe (wysypka, duszność),
• zatrucia lekami, środkami chemicznymi czy gazami,
• rozległe oparzenia,
• udar cieplny,
• wyziębienie organizmu,
• porażenie prądem,
• podtopienie lub utonięcie,
• agresja spowodowana chorobą psychiczną,
• dokonana próba samobójcza,
• upadek z dużej wysokości,
• rozległa rana będąca efektem urazu,
• urazy kończyn dolnych, uniemożliwiające samodzielne poruszanie się.

Zwolnienie lekarskie

Lekarz rodzinny może wystawić zwolnienie na maksymalnie 182 dni (270 dni w przypadku ciąży lub gruźlicy). Co istotne lekarz pierwszego kontaktu może określić datę rozpoczęcia niezdolności do pracy na maksymalnie 3 dni wstecz i 4 dni do przodu. Warto pamiętać o tym, jeśli planujemy odwiedzić doktora pod koniec choroby. Od 1 grudnia 2018 roku pracownicy służby zdrowia wystawiają jedynie zwolnienia elektroniczne (tzn. e-ZLA). Celem uzupełnienia druku e-ZLA wymagane będzie od nas podanie danych osobowych, numeru PESEL oraz numeru NIP pracodawcy. System e-ZLA przesyła zwolnienie do pracodawcy najpóźniej w kolejnym dniu roboczym. Jeżeli płatnik nie posiada konta PUE ZUS lekarz wydaje choremu wydruk z systemu e-ZLA, który to przekazuje pracodawcy. Nasz szef nie otrzymuje informacji co nam dolega, jest to przedmiot tajemnicy lekarskiej, której pacjent nie ma obowiązku ujawniać. Wyjątkiem od tej reguły jest niemożność pracy spowodowana nadużyciem alkoholu i chorobą, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni.

Skierowanie do szpitala

Nie każda terapia jest możliwa w warunkach ambulatoryjnych, czasem leczenie bądź diagnostykę należy prowadzić w warunkach szpitalnych. Skierowanie do szpitala może wystawić lekarz pierwszego kontaktu, bądź lekarz specjalista. Jest ono bezterminowe tzn. ważne do czasu realizacji lub z chwilą ustania przyczyny kierowania. To samo tyczy się skierowania do lekarza specjalisty, na badania czy rehabilitację. Po otrzymaniu skierowania należy wpisać się na listę oczekujących, można tego dokonać osobiście w placówce lub drogą telefoniczną. Następnie dostarczyć oryginał skierowania do szpitala lub do poradni nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia dokonania wpisu na listę oczekujących, pod rygorem skreślenia z tej listy. Wyjątkiem jest skierowanie do szpitala psychiatrycznego, które ważne jest 14 dni (nie oznacza to jednak, że w ciągu 14 dni chory musi zostać przyjęty do szpitala, ma on obowiązek w ciągu tych 2 tygodniu wpisać się na listę oczekujących) oraz skierowanie na leczenie uzdrowiskowe, które podlega weryfikacji co 18 miesięcy.

Skierowanie do specjalisty

Wizyta u większości specjalistów wymaga skierowania, które pacjent otrzymuje w poradni POZ. Skierowanie nie jest wymagane do świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz:

• Ginekologa-położnika
• Dentysty
• Wenerologa
• Onkologa
• Psychiatry

Skierowanie nie jest wymagane od:

• Chorych na gruźlice
• Zarażonych wirusem HIV
• Inwalidów wojennych i wojskowych
• Osób represjonowanych i kombatantów
• Działaczy antykomunistycznych

Skierowanie na badania

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może zlecić nam wykonanie badań laboratoryjnych lub obrazowych. Są jednak świadczenia, których realizacja w ramach NFZ wymaga skierowania od specjalisty. Lekarz rodzinny może nas skierować m.in. na:

• Spirometrię
• Kolonoskopię
• Gastroskopię
• RTG klatki piersiowej, kostne, czaszki i zatok, jamy brzusznej
• USG tarczycy i przytarczyc, ślinianek, nerek, moczowodów i pęcherza, brzucha, obwodowych węzłów chłonnych
• EKG
• Badanie moczu
• Badanie kału

Pełna lista badań tutaj.

Realizacja recepty

Receptę możemy zrealizować w dowolnej aptece w określonych ramach czasowych. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć 30 dni od daty wystawienia lub daty realizacji. Wyjątki:

• 7 dni – antybiotyki i recepty wystawione w ramach pomocy doraźnej (SOR, NPL),
• 120 dni – leki lub wyroby medyczne sprowadzone z zagranicy dla pacjentów indywidualnych, preparaty immunologiczne wytwarzane dla indywidualnego pacjenta.

Pacjenci małoletni

Wszelkie interwencje medyczne u osób małoletnich wymagają zgody opiekuna prawnego. Gdy dziecko kończy 16 lat wymagana jest także jego zgoda. Powszechną praktyką jest przyjmowanie nastolatków, którzy ukończyli 16 lat bez obecności rodzica. Wymaga to jednak wcześniejszej zgody na piśmie, podpisanej przez rodzica, z wyszczególnionymi procedurami objętymi zgodą (np. zebranie wywiadu, badanie fizykalne, wykonanie EKG, pomiar ciśnienia tętniczego). Nie zwalnia to lekarza z informowania opiekunów prawnych o wszelkich interwencjach wykraczających poza zakres objęty zgodą rodzica. Opiekun faktyczny (osoba, która faktycznie zajmuje się dzieckiem – babcia, opiekunka na wycieczce) może wyrazić zgodę tylko na badanie fizykalne bez ingerencji w ciało pacjenta. W sytuacji, kiedy rodzic nie może wyrazić zgody na piśmie lub w formie ustnej po osobistym przybyciu do placówki, wiążąca jest zgoda telefoniczna, pod warunkiem, że jest poinformowana a nie ogólna.