Jak skutecznie leczyć przeziębienie?

Przeziębienie to najpowszechniejsza choroba zakaźna występująca u ludzi, z czego najwięcej zachorowań w naszej strefie klimatycznej ma miejsce w okresie jesienno-zimowym. Jest ona spowodowana przez wirusy, głównie rhinovirusy (40–50%) oraz koronawirusy (10-15%). Szacuje się, że przeziębienie może być wywołane aż przez 200 różnych wirusów, dlatego możemy chorować nawet kilka razy do roku oraz bardzo trudno jest opracować odpowiednie szczepionki.

Skąd wzięła się nazwa "przeziębienie"?

Istnieje powszechne przekonanie, że przeziębienia można nabawić się po wcześniejszym przemarznięciu czy przemoknięciu. Jednak w licznych badaniach naukowych, nie potwierdzono związku między nagłym ochłodzeniem powierzchni ciała a wystąpieniem przeziębienia. Natomiast uznaje się, że niektóre wirusy wywołujące przeziębienie występują głównie podczas zimnej i mokrej pogody. Wzrost zachorowań w okresie jesienno-zimowym może być też spowodowany, zwiększoną ilością czasu spędzanego w zamkniętych pomieszczeniach i blisko innych osób. Dotyczy to szczególnie dzieci wracających do szkoły oraz ich rodziców. Według alternatywnej hipotezy za zwiększoną częstość przeziębień odpowiadają zmiany w błonie śluzowej nosa pod wpływem zimnego powietrza i wahań temperatury, które ułatwiają atak wirusów, osłabiając naturalne mechanizmy broniące nas przed zakażeniem.

Jak możemy się zarazić?

Do zakażenia dochodzi:

• drogą kropelkową - poprzez bezpośredni kontakt z chorym, który – kaszląc lub kichając – rozpyla drobne kropelki wydzieliny dróg oddechowych, zawierające wirusy,
• przez kontakt z zakażonymi przedmiotami - niektóre wirusy mogą przetrwać w środowisku (na przedmiotach codziennego użytku, tj. klamkach od drzwi, telefonach, poręczach itp.) przez kilka godzin, aby potem przedostać się na dłonie ludzi i następnie zostać przeniesione do oczu, ust lub nosa, gdzie następuje zarażenie. Dlatego tak ważna jest higiena rąk w okresie zwiększonej zapadalności na przeziębienia.

Jakie są objawy przeziębienia?

1. Przeziębienie często rozpoczyna się okresem złego samopoczucia. Niektórzy pacjenci skarżą się w tym czasie na uczucie wysychania, pieczenia lub drapania w nosie.
2. W pierwszych dniach choroby może występować stan podgorączkowy, czyli temperatura ciała dochodzi do maksymalnie 38°C. Gorączka częściej występuje u dzieci.
3. Kolejnym objawem jest często ból gardła, niekiedy występuje również chrypka. Ból gardła zwykle mija po 1-2 dniach.
4. Następnie pojawiają się katar i kichanie. Początkowo wodnisty katar z czasem staje się gęstszy i często ma ropny charakter (żółte lub zielonkawe zabarwienie), który najczęściej nie świadczy o nadkażeniu bakteryjnym i nie wymaga podania antybiotyku. Żółte zabarwienie wydzieliny spowodowane jest obecnością licznych leukocytów (białych krwinek), które walczą z infekcją.
5. U niektórych chorych pojawia się również kaszel. Zazwyczaj jest on początkowo suchy (bez odkrztuszania wydzieliny), później przechodzi w mokry (z odkrztuszaniem wydzieliny, najczęściej białawej lub żółtej).
6. Objawy utrzymują się przez około 7 dni. Zwykle po 3-4 dniach osiągają największe nasilenie, a potem stopniowo ustępują.
7. Katar i/lub kaszel mogą utrzymywać się u niektórych chorych nawet przez 2 tygodnie.

Kiedy udać się do lekarza?

Przeziębienie można leczyć poprzez odpoczynek w domowym zaciszu oraz stosując metody naszych babć i/lub preparaty apteczne. Jednak istnieją sytuacje, w których musimy udać się do lekarza. Należą do nich, m.in.:

• pojawienie się duszności i/lub napadów świszczącego oddechu,
• gorączka - temperatura ciała przekracza 38°C,
• nasilony kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny utrzymujący się dłużej niż kilka dni,
• pojawienie się silnego i nieustępującego bólu głowy, ucha lub zatok (okolice nosa, czoło, szczęka),
• nieustąpienie objawów (męczący kaszel, gęsty, żółty lub zielonkawy katar o charakterze ropnym, ból głowy, ból zatok) po 10-14 dni lub nasilenie się objawów po 5-6 dni choroby

Jak się leczyć?

1. Pozostań w domu.
2. Unikaj wysiłku fizycznego, najlepiej odpoczywaj w łóżku.
3. Pij dużo płynów, np. niegazowanej wody mineralnej, ciepłej, ale nie gorącej herbaty (unikaj napojów gazowanych oraz silnie schłodzonych).
4. Przyjmuj leki tylko w razie potrzeby, aby złagodzić objawy. Nigdy nie stosuj antybiotyków bez zalecenia lekarza!
5. W razie gorączki lub bólu głowy przyjmuj paracetamol. Jest on bezpieczniejszy niż inne leki przeciwbólowe. Zażywaj go doraźnie w razie objawów, w dawce 1-2 tabl. (500-1000 mg). Działanie leku utrzymuje się przez 4–6 godzin. Nie należy przekraczać dawki 4 g/dobę (8 tabletek) lub, jeżeli stosujemy lek dłużej niż 2–3 dni, dawki 2,5 g (5 tabletek). Przedawkowanie może spowodować uszkodzenie wątroby. Ponadto paracetamol wchodzi w skład wielu leków złożonych, dlatego należy sprawdzić ich skład, by nie przedawkować.
6. Jeżeli paracetamol nie pomaga, możesz zażyć niesteroidowy lek przeciwzapalny (np. ibuprofen, naproksen lub aspirynę), ale ostrożnie u pacjentów z chorobą wrzodową!
   • Ibuprofen - zwykle wystarcza 1 tabletka, czyli 200 mg (dostępne są też tabletki „forte” zawierające 400 mg leku), następnie w razie potrzeby, można zażywać kolejne dawki co 6 godzin. Maksymalna dawka dobowa wynosi 1,2 g (6 tabl. po 200 mg lub 3 tabl. po 400 mg).
   • Naproksen - 1 tabletka, tj. 250–500 mg, następnie w razie potrzeby 1 tabletka co 6–8 godzin. Maksymalna dawka dobowa wynosi 1250 mg (5 tabletek po 250 mg).
   • Aspiryna = kwas acetylosalicylowy - 1-2 tabl, tj. 300–600 mg co 4 h (dostępne są też substancje "max" zawierające 500 mg leku). Maksymalna dawka dobowa wynosi 3 g (10 tabl. po 300 mg). Uwaga! Aspiryny nie należy stosować u dzieci w wieku <12 lat ze względu na ryzyko tzw. zespołu Reye’a.
7. Na zatkany nos i katar pomagają leki doustne zawierające pseudoefedrynę (ostrożnie u chorych na serce!) albo donosowe zawierające ksylometazolinę lub oksymetazolinę (uwaga – nigdy nie stosuj dłużej niż 7 dni!). Krótkotrwałą ulgę mogą przynieść inhalacje pary wodnej lub preparaty zawierające sól fizjologiczną.
8. W razie bólu gardła możesz stosować tabletki do ssania dostępne bez recepty w aptece, płukać gardło roztworem soli albo popijać małymi łykami mleko z miodem.
9. Większość preparatów „na grypę i przeziębienie” to mieszanka kilku omówionych wyżej leków. Nie wpływają one na przebieg przeziębienia, jedynie doraźnie likwidują jego objawy.
10. Osoby mieszkające razem z chorym powinny ponadto częściej myć ręce oraz unikać dotykania nosa, oczu i ust rękoma.

Jak zapobiegać przeziębieniu?

• Należy uprawiać regularny wysiłek fizyczny o umiarkowanym natężeniu.
• W okresie jesienno-zimowym zaleca się noszenie ciepłej odzieży.
• W okresach zwiększonej zapadalności należy unikać zatłoczonych miejsc, a podczas przebywania w szkole, pracy oraz w miejscach publicznych (np. w tramwaju, bibliotece lub sklepie) nie należy dotykać rękami nosa ust i oczu.
• Zalecane jest unikanie bliskiego kontaktu z przeziębionymi osobami.
• Konieczne jest częste i długie mycie rąk mydłem (15–30 sekund). Można stosować również środki odkażające na bazie alkoholu.