Przygotowanie do badania ogólnego moczu

Nieodpowiednie przygotowanie do badania oraz pobranie i przechowywanie próbki może spowodować zafałszowanie wyników. Dlatego też, przed wykonaniem badania ogólnego moczu, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach.

Przed planowanym pobraniem próbki moczu zalecane jest:

1. Zaopatrzenie się w jednorazowy pojemnik na mocz

Mocz oddaje się do specjalnego, jednorazowego pojemnika, który można nabyć w każdej aptece oraz w większości punktów pobrań. Trzeba pamiętać, że w przypadku wykonywania badań bakteriologicznych (posiew moczu), zakupiony pojemnik musi być jałowy. Niedopuszczalne jest oddawanie moczu do butelek, słoików i innych nieprzeznaczonych do tego pojemników. Pozostałości różnych substancji, jak np. cukru czy obecność bakterii mogą poważnie zaburzyć interpretację wyników. Jednorazowego pojemnika na mocz nie trzeba wyparzać, ani w żaden inny sposób specjalnie przygotowywać.

2. Umiarkowana dieta, alkohol i płyny

Na kilka dni przed planowanym badaniem ważne jest stosowanie umiarkowanej, standardowej diety oraz przyjmowanie normalnej ilości płynów, zgodnej z uczuciem pragnienia. Dieta ma ogromny wpływ na analizę moczu. Doskonałym tego przykładem mogą być buraki ćwikłowe, które zabarwiają mocz na czerwono. Dieta bogata w mięso obniża pH moczu, natomiast dieta mleczna lub wegetariańska podnosi pH. Ciała ketonowe, których nie powinno być w moczu, mogą się w nim pojawić na skutek nadużywania alkoholu czy stosowania tłustej diety. Picie właściwej ilości płynów zapobiega zarówno nadmiernemu zagęszczeniu moczu (zbyt mało dostarczanych płynów), jak i jego rozrzedzeniu (zbyt duża ilość dostarczanych płynów). W badaniu ogólnym moczu jest to wyrażane poprzez ciężar właściwy.

3. Unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego oraz dłuższego niż zwykle przebywania w pozycji stojącej

Nadmierny wysiłek fizyczny może spowodować pojawienie się lub zwiększenie stężenia w moczu białka i ciał ketonowych. Natomiast długie przebywanie w pozycji stojącej często skutkuje wystąpieniem tzw. białkomoczu ortostatycznego.

4. Powstrzymanie się od stosunków płciowych na 24 godziny przed pobraniem próbki

Badanie moczu po stosunku seksualnym może być utrudnione ze względu na obecne w moczu plemniki. Ich duża ilość uniemożliwia ocenę mikroskopową osadu moczu. Mogą wystąpić również niewielkie uszkodzenia okolicy cewki moczowej, czego konsekwencją będzie stwierdzenie w moczu zwiększonej ilości nabłonków, krwinek czerwonych lub obecności bakterii.

5. Unikanie badania podczas krwawienia menstruacyjnego oraz 2 dni przed i 2 dni po miesiączce

W przypadku pobrania próbki podczas menstruacji dochodzi najczęściej do jej zanieczyszczenia dużą ilością krwinek czerwonych i nabłonków uniemożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników badania. Lekarz taki wynik może zinterpretować jako krwinkomocz lub krwiomocz i wysunąć podejrzenie np. kamicy nerkowej czy zespołu nefrytycznego.

Jak powinna wyglądać prawidłowa technika pobrania próbki moczu?

1. Poranny mocz

Zalecanym materiałem jest pierwsza, poranna porcja, czyli mocz oddany po nocnym 8 godzinnym wypoczynku lub jeśli to niemożliwe, po co najmniej 4 godzinach od poprzedniego oddania moczu. Jest to ważne ze względu na zapobieganie wystąpieniu białkomoczu czynnościowego, do którego najczęściej dochodzi na skutek przebywania dłuższy czas w pozycji stojącej, wysiłku fizycznego oraz po przebytym stresie.

2. Higiena okolic intymnych

Przed pobraniem próbki należy umyć ręce ciepłą wodą z mydłem oraz dokładnie umyć okolicę ujścia cewki moczowej ciepłą wodą z mydłem lub płynem do higieny intymnej. U kobiet szczególnie istotna jest higiena w okolicach warg sromowych, a samo podmywanie się powinno być wykonywane od przodu w kierunku odbytu, nigdy w odwrotnym kierunku. Mężczyznom zalecane jest dokładne oczyszczenie okolicy żołędzi, po wcześniejszym odsunięciu napletka. Do wytarcia powinien zostać użyty jednorazowy ręcznik. Zachowanie ścisłych zasad higieny ma na celu pozbycie się z powierzchni ciała bakterii, które po dostaniu się do próbki mogą zafałszować wyniki badań.

3. Mocz ze "środkowego strumienia"

Do pojemnika należy oddać mocz z tzw. "środkowego strumienia". Polega to na tym, że pierwszą niewielką ilość moczu oddaje się do toalety, a dopiero potem bez przerywania napełnia się pojemnik. Pobrana próbka moczu do badania ogólnego powinna mieć od 20 do 100 mililitrów, w zależności od wielkości wcześniej zakupionego pojemnika. Próbka do badania moczu na posiew może mieć kilka mililitrów. Końcową porcję moczu należy oddać do toalety. Nie wolno przelewać moczu z toalety, nocnika, basenu itp. ze względu na obecność bakterii.

4. Prawidłowe opisanie próbki

Pojemnik należy czytelnie podpisać własnym imieniem i nazwiskiem, aktualną datą, godziną pobrania oraz podać swoją datę urodzenia lub pesel. Niektóre laboratoria proszą o specyficzne opisanie pojemnika, np. numerem identyfikacyjnym pacjenta.

5. Niezwłoczne dostarczenie próbki do punktu pobrań

Pojemnik z pobraną próbką moczu należy szczelnie zamknąć i jak najszybciej dostarczyć do punktu pobrań. Pojemnik można dodatkowo zabezpieczyć poprzez umieszczenie go w foliowej torebce strunowej. Jeśli próbki nie można dostarczyć od razu po pobraniu, należy umieścić naczynie w lodówce (nie zamrażać) i przynieść je do zbadania, kiedy tylko będzie to możliwe. W przypadku badania na posiew próbka nie może pozostawać w lodówce dłużej niż 2 godziny. Niezwłoczne dostarczenie próbki do punktu pobrań zapobiega namnażaniu się bakterii.