Grypa - czy warto się szczepić?

Czym jest grypa?

Grypa to ostra choroba zakaźna układu oddechowego. Wywołana jest wirusem grypy typu A i B. Wirusy typu A są częstszą przyczyna grypy sezonowej, cechuje je duża zmienność antygenowa, która powoduje ryzyko zachorowania każdego roku i wymusza coroczną modyfikację składu szczepionek. Wirusy grypy wiążą się z komórkami nabłonka górnych dróg oddechowych, namnażają się w nich powodując martwicę tkanek i obrzęk. Objawy ogólne są wynikiem reakcji zapalnej, przede wszystkim w postaci wydzielania cytokin. Choroba przenoszona jest przez ludzi i niektóre zwierzęta (np. świnie, konie, psy, ptaki) drogą kropelkową oraz przez kontakt ze skażonymi przedmiotami. Okres wylęgania wynosi 1-4dni. Chory zakaża 1 dzień przed i do 5 dni po wystąpieniu objawów (w przypadku chorych immunoniekompetentnych nawet do 10 dni).

Objawy grypy

Do objawów ogólnych grypy zalicza się:

• gorączka,
• dreszcze,
• znaczne osłabienie, uczucie rozbicia,
• ból mięśni,
• ból głowy.

Objawy ze strony układu oddechowego pojawiają się zwykle po 2-3 dniach choroby, należą do nich:

• ból gardła,
• objawy nieżytu nosa,
• suchy kaszel.

Inne mniej typowe objawy to:

• zapalenie krtani,
• zapalenie ucha środkowego,
• nudności,
• wymioty,
• łagodna biegunka.

Symptomy zwykle ustępują samoistnie po 3-7 dniach, natomiast kaszel i osłabienie mogą utrzymywać się nawet powyżej dwóch tygodni. 0,4% chorych wymaga hospitalizacji, szczególnie narażone są osoby powyżej 60 roku życia, kobiet w ciąży, dzieci poniżej 1 roku życia i pacjenci z chorobami przewlekłymi. Do najczęstszych powikłań należą:

• bakteryjne zapalenie płuc,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.

Leczenie

Podstawowym leczeniem są leki przeciwwirusowe swoiste wobec wirusa grypy (oseltamiwir). Warunkiem skuteczności leczenia jest podanie leku w ciągu 2 dni od pojawienia się objawów. Dodatkowo zaleca się odpoczynek w łóżku, spożywanie dużej ilości płynów oraz leczenie objawowe – leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, preparaty przeciwkaszlowe, stosowanie roztworów hipertonicznych soli donosowo.

Szczepienie na grypę

Dostępne w Polsce szczepionki przeciwko grypie należą do szczepionek inaktywowanych tzn. zawierają zabitego wirusa. Wyróżniamy szczepionki typu split (zawierają rozszczepione wiriony) i typu subunit (zawierają jedynie powierzchniowe białka wirusa). Na rynku występują preparaty wielu producentów. Mogą one różnić się nazwą czy wyglądem produktu natomiast ich skład pod względem typów i podtypów wirusa w danym sezonie jest taki sam. Każdy preparat zawiera 4 szczepy wirusa grypy rekomendowane przez WHO na podstawie danych o zachorowaniach z całego świata. Skład szczepionek jest modyfikowany co roku w odpowiedzi na zmiany antygenów wirusowych. Trwają badania nad uniwersalną, peptydową szczepionką pobudzającą odpowiedź komórkową układu odpornościowego. Eksperci zalecają coroczne szczepienie wszystkim osobom powyżej 6 miesiąca życia, w szczególności:

• osobom w stanach obniżonej odporności,
• dorosłym i dzieciom przewlekle chorym,
• osobom po transplantacji narządów,
• kobietom w ciąży i planującym ciążę,
• dzieciom od ukończenia 6 miesiąca życia do 18 roku życia,
• osobom w wieku powyżej 55 lat,
• osobom mającym bliski kontakt z dziećmi poniżej 6 miesiąca życia lub dorosłymi w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi,
• pracownikom ochrony zdrowia,
• pensjonariuszom domów opieki, domów pomocy społecznej itp.

Czy warto się szczepić?

Zarówno eksperci WHO, jak i PAN są zgodni, że szczepienie przeciwko grypie jest najtańszym i najskuteczniejszym sposobem walki z wirusem. Dowodem skuteczności szczepienia jest obserwowany w ostatnich latach spadek częstości zachorowań w grupie wiekowej 65+, co wiąże się z refundacją szczepień w ramach programów samorządowych. Podstawową funkcją szczepienia przeciwko grypie jest złagodzenie przebiegu i zapobieganie powikłaniom. Według danych CDC (Centres for Disease Control and Prevention) szczepienie zmniejsza częstość wizyt lekarskich z powodu grypy o 40-60%, o 82% zmniejsza ilość pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej opieki oraz znacząco obniża ryzyko zgonu w każdej grupie wiekowej. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego ocenia szczepienie przeciwko grypie za bezpieczne, najczęstsze odczyny poszczepienne to zaczerwienienie i obrzęk w miejscu podania i objawy grypopodobne. Przyjęcie szczepienia wiąże się ze zdecydowanie mniejszym ryzykiem wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia skutków niż przechorowanie grypy. Warto pamiętać, że szczepiąc się chronimy nie tylko siebie ale też starszych domowników, przewlekle chorych współpracowników czy niemowlęta.