Gastroskopia - czym jest i jak się do niej przygotować?

Jak wygląda samo badanie?

Gastroskopia trwa od kilku do kilkunastu minut, w tym czasie pacjent przyjmuje pozycje leżącą na lewym boku. Najczęściej zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym gardła za pomocą lidokainy w aerozolu, potem zakładany jest ustnik, który zapobiega zamykaniu ust momencie dyskomfortu. Następnie lekarz wprowadza do jamy ustnej gastroskop - cienką rurę zaopatrzoną w źródło światła i kamerę, dzięki czemu lekarz może w chwili badania oglądać na ekranie zarejestrowany obraz. W dalszej części zabiegu endoskop wprowadzany jest kolejno do przełyku, żołądka i dwunastnicy.

Czy gastroskopia jest bolesna?

Samo badanie nie jest bolesne, niemniej moment przechodzenia aparatu do przełyku może być nieprzyjemny. Ponadto mogą występować odruchy wymiotne i odbijanie. Pacjent może również odczuwać dyskomfort związany z ruchami endoskopu. Istnieje możliwość wykonania zabiegu w sedacji lub znieczuleniu ogólnym, jednak do tej formy anestezji kwalifikuje anestezjolog.

Wskazania do wykonania gastroskopii:

• dolegliwości w nadbrzuszu (szczególnie w powiązaniu z innymi objawami sugerującymi poważną chorobę, w tym nowotwór, lub występujące u pacjentów powyżej 45. roku życia)
• pobranie wycinków lub innego materiału do dalszych badań histopatologicznych lub mikrobiologicznych
• achalazja oraz objawowa choroba refluksowa przełyku
• przewlekłe wymioty o nieznanej przyczynie
• ocena żylaków przełyku u chorego z nadciśnieniem wrotnym oraz ich podwiązywanie lub skleroterapia (metoda leczenia żylaków, polegającą na podaniu do światła żyły środka chemicznego, który inicjując cykl przemian morfologicznych ściany żylaka, prowadzi do zarośnięcia jego światła)
• niedokrwistość z niedoboru żelaza, w sytuacji, gdy podejrzewa się lokalizację patologii w górnym odcinku przewodu pokarmowego
• dysfagia (zaburzone połykanie) lub odynofagia (ból przy przełykaniu)
• podejrzenie czynnego krwawienia lub przebyte krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego
• dalsza diagnostyka histopatologiczna zmian stwierdzonych w innych badaniach (np. pogrubienie ściany żołądka opisane w badaniu USG lub tomografii komputerowej)
• rodzinna polipowatość gruczolakowa i rodzinnie występujący rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNPCC)
• ocena stopnia uszkodzenia bezpośrednio po chemicznym oparzeniu przełyku
• leczenie krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego
• usuwanie ciał obcych z przełyku
• wprowadzenie zgłębników (odżywczych, odbarczających) i wytworzenie przetok odżywczych (gastrostomia, jejunostomia)
• poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego nowotworowych i nienowotworowych
• wycięcie zmian polipowatych górnego odcinka przewodu pokarmowego
• leczenie wczesnego raka żołądka
• paliatywne leczenie nowotworów przełyku i żołądka (ablacja, implantacja protez samorozprężalnych)
• endoskopowa terapia metaplazji jelitowej
• leczenie powikłań pooperacyjnych w zakresie górnego odcinka przewodu pokarmowego (zwężenie, nieszczelności zespolenia)
• nadzór onkologiczny nad pacjentami ze stanami przednowotworowymi (u pacjentów z przełykiem Barretta kontrole co 3 lata, pacjenci z HNPCC co 2 lata powyżej 30. roku życia)

Przeciwwskazania do gastroskopii:

Bezwzględne

• świadoma odmowa zgody na badanie wyrażona przez chorego

Względne

• ostre zespoły wieńcowe
• ostra niewydolność oddechowa
• ostra lub przewlekła ciężka niewydolność serca
• objawy ostrej chirurgicznej choroby jamy brzusznej wymagające leczenia operacyjnego
• brak współpracy chorego podczas badania

Przygotowanie do badania

Na 6-8 godzin przed gastroskopią nie należy nic jeść, ostatni napój można przyjąć 4 godziny przed zabiegiem, ponadto przed badaniem nie należy palić papierosów ani żuć gumy. W ramach przygotowania do gastroskopii pacjent powinien wyjąć z jamy ustnej ruchome protezy, kolczyki itp. Po badaniu nie zaleca się pić i jeść przez kolejne 2 godziny (ryzyko zachłyśnięcia z uwagi na znieczulenie miejscowe). Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np. nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody. Pacjenci, którzy stosują leki zmniejszające krzepliwość krwi, powinni przed badaniem skonsultować się z lekarzem w celu oceny konieczności ich odstawienia lub zamiany na inne.

Powikłania po gastroskopii

Gastroskopia jako metoda diagnostyki inwazyjnej jest obarczona ryzykiem wystąpienia powikłań, zarówno w trakcie jej trwania jak i po jej zakończeniu. Do najczęstszych należą powikłania związane ze znieczuleniem (tj. krwiak w miejscu wkłucia, zapalenia żył, wystąpienie działań niepożądanych zastosowanych leków np. depresja układu oddechowego, obniżenie ciśnienia, tachykardia, zaburzenia rytmu serca). Ponadto istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia przez niedostatecznie zdezynfekowany sprzęt (głownie WZW typu B i C). Kolejnym powikłaniem może być uszkodzenie błony śluzowej lub nawet przedziurawienie przewodu pokarmowego, jednak zdarza się to niezwykle rzadko. Po badaniu pacjent może odczuwać ból gardła.

UWAGA!

W przypadku wystąpienia w niedługim czasie po badanie gastroskopowym

• gorączki
• silnego bólu brzucha
• nasilonych wymiotów (szczególnie z domieszką krwi lub przypominające fusy z kawy)
• czarnego, smolistego stolca

należy pilnie skontaktować się z lekarzem.