Diagnostyka cukrzycy

Objawy wskazujące na możliwość występowania cukrzycy:

• wzmożone pragnienie,
• częste oddawanie moczu,
• osłabienie i wzmożona senność - w szczególności po posiłku,
• częste występowanie stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych oraz zmian ropnych na skórze,
• zmniejszenie masy ciała w krótkim odstępie czasowym, bez stosowania diety odchudzającej.

Jeśli zauważyłeś u siebie któryś z powyższych objawów koniecznie zgłoś się do lekarza lub wykonaj oznaczenie glikemii przygodnej, czyli badania za pomocą glukometru, które przeprowadza się niezależnie od tego czy jesteś na czczo czy po posiłku. Przeczytaj więcej informacji na temat cukrzycy typu 2.

Sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka.

U ponad 50% chorych nie występują wyżej wymienione objawy hiperglikemii. Dlatego, badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzić przynajmniej raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia. Ponadto, niezależnie od wieku, oznaczenie glikemii na czczo należy wykonywać co roku u osób z następujących grup ryzyka:

• osoby z nadwagą lub otyłe (BMI ≥ 25 kg/m ² i/lub obwodem w talii>80 cm (kobiety) i >94 cm (mężczyźni),
• osoby z cukrzycą w rodzinie (rodzice/rodzeństwo),
• osoby o znikomej aktywności fizycznej na co dzień, np. mające siedzący tryb pracy,
• osoby pochodzące z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę, np. Afroamerykanie i Latynosi,
• u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy,
• u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową,
• u kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała >4 kg,
• u osób z nadciśnieniem (≥140/90 mm Hg),
• u osób z dyslipidemią [stężenie cholesterolu frakcji HDL< 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicerydów > 150 mg/dl (>1,7 mmol/l)]
• u kobiet z zespołem policystycznych jajników,
• u osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego.

Badania biochemiczne wykorzystywane w diagnostyce i leczeniu cukrzycy

1. Pomiar glikemii przygodnej,
2. Pomiar glikemii na czczo,
3. Doustny test tolerancji glukozy (OGTT - oral glucose tolerance test),
4. Odsetek hemoglobiny glikowanej - HbA1c,
5. Stężenie fruktozaminy,
6. Stężenie glukozy i ciał ketonowych w moczu lub ich zwiększone stężenie w surowicy krwi,
7. Stężenie kwasu mlekowego w surowicy krwi,
8. Stężenie peptydu C w surowicy krwi,
9. Test insulinowy lub poziom insuliny,

10. Oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwwyspowych – służy do potwierdzenia autoimmunologicznej etiologii cukrzycy i wykonywane jest m.in. przy podejrzeniu cukrzycy typu 1.

    • ICA - przeciwciała przeciwwyspowe przeciwko różnym antygenom cytoplazmatycznym komórek β- coraz rzadziej oznaczane ze względu na najmniejszą swoistość,
    • anty-GAD65 - przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego,
    • IA-2, IA-2β - przeciwciała przeciwko fosfatazom tyrozyny.
    • IAA - przeciwciała przeciwko insulinie endogennej,
    • Zn8 - przeciwciała przeciwcynkowe.

Algorytm rozpoznawania cukrzycy:

1. Oznaczenie glikemii przygodnej - przeprowadza się je o dowolnej porze dnia, niezależnie od tego czy jest się na czczo czy po posiłku. Możesz wykonać takie badanie samodzielnie za pomocą glukometru.

   • Jeżeli wynik jest równy lub przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l) i do tego występują objawy hiperglikemii (wymienione na początku artykułu), koniecznie niezwłocznie udaj się do lekarza rodzinnego, ponieważ, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że masz cukrzycę.
   • Jeżeli wynik jest równy lub przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l), ale nie występują u Ciebie objawy hiperglikemii -> przejdź do punktu 2.
   • Jeżeli wynik wynosi od 100 do 199 mg/dl (5,6 - 11,0 mmol/l) -> przejdź do punktu 2.

2. Oznaczenie glikemii na czczo - w celu wykonania tego badania musisz udać się do laboratorium, pamiętając o tym, by nie spożywać żadnych pokarmów ani płynów innych niż szklanka czystej wody. Leki przyjmowane na choroby przewlekłe, np. nadciśnienie tętnicze czy niedoczynność tarczycy nie powinieneś odstawiać. Prawidłowe stężenie glukozy na czczo wynosi 70 - 99 mg/dl (3.9 do 5.5 mmol/l).

   • poziom glukozy równy lub powyżej 126 mg/dl (7,0 mmol/l) -> przejdź do punktu 3.
   • poziom glukozy wynosi od 100 do 125 mg/dl (5,6 - 6,9 mmol/l) -> przejdź do punktu 4.
   • poziom glukozy <100 mg.dl (<5,6 mmol/l) -> wynik prawidłowy. Można rozważyć coroczne badania kontrolne w kierunku czynników rozwoju miażdżycy, takie jak poziom lipidów oraz glikemia na czczo.

3. *Ponowne oznaczenie glikemii na czczo.

   * jeżeli poziom glukozy będzie ponownie równy lub powyżej 126 mg/dl (7,0 mmol/l), należy rozpoznać cukrzycę.

4. OGTT - doustny test tolerancji glukozy - polega na wykonaniu 2 pobrań krwi i oznaczeniu w nich poziomu glukozy. Pierwsze pobranie wykonuje się na czczo. Drugie w 120. minucie po wypiciu 75 gramów glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody.

Prawidłowe stężenie glukozy w 120 minucie wynosi poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l).

• Jeżeli wynik w 120. minucie jest równy lub przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l), należy rozpoznać cukrzycę.
• Wynik w 120. minucie wynosi od 140 do 199 mg/dl (7,8 - 11,0 mmol/l), należy rozpoznać nieprawidłową tolerancję glukozy (IGT), która jest stanem przedcukrzycowym.
• Jeśli podczas oznaczenia glikemii na czczo wynosi od 100 do 125 mg/dl (5,6 - 6,9 mmol/l) oraz wynik w 120. minucie wynosi <140 mg/dl (11,1 mmol/l), wówczas należy rozpoznać nieprawidłową glikemię na czczo (IFG), która również jest stanem przedcukrzycowym.